W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd, przed wszczęciem postępowania lub w jego toku, można żądać udzielenia zabezpieczenia roszczenia przysługującego stronie. Zabezpieczenie ma zatem na celu zapobieżenie nieodwracalnym skutkom naruszenia przed wydaniem prawomocnego orzeczenia w sprawie.
Aby udzielenie zabezpieczenia było możliwe konieczne jest by strona uprawdopodobniła swoje roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
UPRAWDOPODOBNIENIE ROSZCZENIA
Uprawdopodobnienie w przeciwieństwie do dowodu, nie daje pewności co do prawdziwości twierdzeń o istnieniu konkretnego roszczenia, lecz pozwala jedynie przyjąć, że jest ono prawdopodobne. Tym samym strony, w ramach postępowania zabezpieczającego są zwolnione z obowiązku zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Roszczenie uważa się zatem za uprawdopodobnione, jeżeli bez głębszego wnikania we wszystkie możliwe aspekty faktyczne i prawne sprawy, istnieje szansa, że w świetle przytoczonych twierdzeń faktycznych popartych dowodami lub środkami niebędącymi dowodami w rozumieniu przepisów postępowania cywilnego przysługuje ono osobie uprawnionej. To koreluje natomiast z ryzykiem udzielenia przez sąd zabezpieczenia pomimo, że faktycznie w sprawie nie występują przesłanki przemawiające za uwzględnieniem roszczenia zgodnie z żądaniem strony, co możliwe będzie do wykazania dopiero po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego i wydania orzeczenia w sprawie.
INTERES PRAWNY
Z kolei interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
DOTYCHCZASOWE PRZESŁANKI GENERALNE ZABEZPIECZENIA ROSZCZEŃ WYNIKAJĄCE Z KPC
Opisane wyżej generalne przesłanki udzielenia zabezpieczenia roszczeń we wszelkich sprawach cywilnych, nie do końca odpowiadały potrzebom istniejącym na rynku praw własności intelektualnej. Zwłaszcza biorąc pod uwagę dynamikę funkcjonowania na tym rynku, gdzie czas ochrony praw własności intelektualnej jest ograniczony, podczas gdy postępowania sądowe często trwają nawet klika lat.
Udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania sądowego skutecznie chroni przed dalszym naruszaniem prawa i eliminuje wszelkie ewentualne negatywne skutki takiego naruszenia. Jednocześnie jednak w razie niesłusznego udzielenia zabezpieczenia przez sąd, polegającego zwykle w tego typu sprawach na zakazie działania np. zakazu sprzedaży danego produktu, mogłoby prowadzić do wymiernej straty finansowej i wizerunkowej danego podmiotu, nie do naprawienia nawet po uzyskaniu w późniejszym czasie pozytywnego rozstrzygnięcia.
Tym samym konieczne było wprowadzenie rozwiązań, które niwelowałyby nieuczciwe praktyki i pozwalałyby na skuteczną ochronę praw uprawnionego, tam gdzie faktycznie doszło do naruszenia jego praw.
CO ZMIENIA NOWELIZACJA KODEKSU POSTĘPOWANIA CYWILNEGO (NOWE PRZESŁANKI)?
Odpowiedzią na powyższe ma być nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która wprowadziła dodatkowe kryteria rozpoznawania wniosków o zabezpieczenie w sprawach własności intelektualnej tj. w sprawach o ochronę praw autorskich i pokrewnych, o ochronę praw własności przemysłowej oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych. Trzeba mieć na uwadze, że nowe przepisy wchodzą w życie 1 lipca 2023 r. i od tego momentu będą musiały być przestrzegane. Brak spełnienia nowych przesłanek będzie bowiem skutkował oddaleniem przez sąd wniosku o zabezpieczenie.
Uwzględniając powyższe, na skutek nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, w przypadku spraw własności intelektualnej, obok wyżej wskazanych głównych przesłanek udzielenia zabezpieczenia, konieczne będzie wykazanie następujących okoliczności:
- Brak istnienia prawdopodobieństwa unieważnienia prawa wyłącznego
We wniosku o udzielenie zabezpieczenia, podmiot żądający zabezpieczenia roszczenia będzie zobowiązany wskazać, czy toczy się aktualnie lub toczyło w przeszłości postępowanie w przedmiocie unieważnienia prawa wyłącznego, wobec którego ma zostać udzielona ochrona, zapewniającego uprawnionemu podmiotowi monopol prawny na korzystanie z określonego dobra prawnego (np. wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego, oznaczenia geograficznego, topografii, czy utworu). W przypadku gdy podmiot nie ma wiedzy na ten temat powinien złożyć w tym zakresie odpowiednie oświadczenie. Do sądu będzie należała ocena istnienia prawdopodobieństwa unieważnienia prawa wyłącznego, co będzie się przekładało na ewentualną decyzję o oddaleniu wniosku o zabezpieczenie.
- Nieprzekraczalny termin na złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia
Uprawniony z praw własności intelektualnej ma 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o naruszeniu przysługującego mu prawa wyłącznego na złożenie odpowiedniego wniosku do sądu, co ma skutecznie mobilizować do szybszego reagowania na wszelkie przypadki naruszenia. Po upływie tego terminu wniosek będzie bowiem podlegał oddaleniu przez sąd, jako złożony po terminie.
- Przesłuchanie obowiązanego przed wydaniem rozstrzygnięcia w sprawie o udzielenie zabezpieczenia
Sąd przed wydaniem rozstrzygnięcia będzie zobowiązany, w tym również poprzez skierowanie sprawy na posiedzenie jawne i wyznaczenie rozprawy do wysłuchania obowiązanego (osoby naruszającej prawa ochronne). W postępowaniu zabezpieczającym wymagany jest zatem udział obu stron, co biorąc pod uwagę dotychczasowe regulacje jest zupełną nowością. Ma to na celu zapewnić równowagę i ewentualną obronę przed niezasadnym zabezpieczeniem roszczenia przez sąd. Od powyższej zasady przepisy przewidują pewne wyjątki. Sąd nie będzie zobowiązany do wysłuchania obowiązanego, jeżeli:
- konieczne będzie natychmiastowe rozstrzygnięcie wniosku oraz
- gdy wnioskowany sposób zabezpieczenia w całości będzie podlegał wykonaniu przez komornika albo będzie polegał na ustanowieniu zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego.
Powyższe zmiany mają na celu stworzenie warunków, w których zabezpieczenie będzie udzielane, tam gdzie jest to konieczne, przy jednoczesnym przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom składania wniosku dla osiągnięcia własnych korzyści.
JAKIE MAM PRAWA WOBEC NIESŁUSZNEGO WYDANIA ZABEZPIECZENIA PRZEZ SĄD?
Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę, że w razie gdyby doszło do niesłusznego wydania zabezpieczenia przez sąd, przeciwko podmiotowi,
którego żądanie zostało prawomocnie oddalone, obowiązanemu przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej wykonaniem zabezpieczenia. Co istotne, od dnia powstania roszczenia, obowiązany ma rok na dochodzenie odszkodowania. Po upływie tego terminu, roszczenie wygasa i nie będzie mogło być już dochodzone, w tym również na zasadach ogólnych.
W zakresie wsparcia Państwa w dochodzeniu swoich praw lub też obrony przed nieuzasadnionymi roszczeniami i zabezpieczeniami zachęcamy do kontaktu z kancelarią.
opracowanie: adw. Ewelina Sroczyńska z Kancelarii Prawnej „CKC SOLUTION”