MONITORING WIZYJNY ORAZ REJESTRACJA GŁOSU W POLSKIM PORZĄDKU PRAWNYM.
W prawie polskim istnieją przepisy regulujące zagadnienie monitoringu wizyjnego w wybranych sferach życia społecznego, zawarte m.in. Kodeksie pracy, Prawie oświatowym czy chociażby w ustawie o samorządzie gminnym, które uprawniają do stosowania monitoringu a niekiedy nakładają obowiązek jego wprowadzenia.
Monitoring a Kodeks pracy
Kwestia stosowania monitoringu wizyjnego, tak jak wyżej wspomniano została uregulowana w Kodeksie pracy jako fakultatywna możliwość jego wprowadzenia, w sytuacji gdy jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa pracowników lub ochrony mienia lub kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Informację o celu, zakresie oraz sposobie zastosowania monitoringu pracodawca ma obowiązek przekazać pracownikom przed ich zatrudnieniem, zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej.
Monitoring a bezpieczeństwo imprez masowych
Innym aktem prawnym, w którym uregulowano zasady stosowania monitoringu jest ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, zgodnie z treścią której organizator imprezy masowej uprawniony jest do utrwalania przebiegu imprezy masowej, a w szczególności zachowania osób w niej uczestniczących, za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk. Ustawa wskazuje, że organizator imprezy masowej ma obowiązek utrwalić jej przebieg za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz w sytuacji, gdy przeprowadzana jest ona na stadionie, w obiekcie lub na terenie wskazanym w wykazie stadionów, obiektów lub terenów, na których utrwalanie przebiegu imprezy masowej za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk jest obowiązkowe, oraz w sytuacji, gdy impreza masowa uzyskała status imprezy masowej podwyższonego ryzyka. Sposób utrwalenia przebiegu imprezy masowej został uregulowany w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie sposobu utrwalania przebiegu imprezy masowej oraz w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków bezpieczeństwa, jakie powinny spełniać stadiony, na których mogą odbywać się mecze piłki nożnej z dnia 10 czerwca 2010 r.
Monitoring w oświacie
Kwestia monitoringu wizyjnego została poruszona również w ustawie Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r., w której wskazano, że jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia dyrektor szkoły lub placówki, w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkołę lub placówkę oraz po przeprowadzeniu konsultacji z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim, może wprowadzić szczególny nadzór nad pomieszczeniami szkoły lub placówki lub terenem wokół szkoły lub placówki w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu. Ustawa określa pomieszczenia, w których nie można zainstalować monitoringu. W przypadku placówek szkolnych mowa jest wyłącznie o monitoringu wizyjnym – nie jest zatem możliwe rejestrowanie dźwięku, podobnie jak w przypadku regulacji wskazanych w Kodeksie Pracy.
Monitoring w działalności leczniczej
Podobne regulacje znajdziemy również w ustawie o działalności leczniczej z dnia 15 kwietnia 2011 .r, w której znajduje się zapis, że kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą może określić w regulaminie organizacyjnym sposób obserwacji pomieszczeń – za pomocą urządzeń umożliwiających rejestrację obrazu (wyłącznie monitoring wizyjny) oraz w Kodeksie karnym wykonawczym, w którym dopuszcza się możliwość wprowadzenia monitoringu w zakładach karnych z wykorzystaniem telewizji przemysłowej (obraz i dźwięk), co szczegółowo reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie rodzaju urządzeń i środków technicznych służących do przekazywania, odtwarzania i utrwalania obrazu lub dźwięku z monitoringu w zakładach karnychz dnia 16 października 2009 r.
Z obligatoryjnym stosowaniem monitoringu w zakresie obrazu i dźwięku spotykamy się natomiast w ustawie o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osóbz dnia 22 listopada 2013 r., w której wskazano, że teren ośrodka (w którym przebywają pacjenci) i znajdujące się na nim pomieszczenia są wyposażone w urządzenia monitorujące, umożliwiające stały nadzór nad osobami stwarzającymi zagrożenie umieszczonymi w ośrodku oraz kontrolę stosowania przymusu bezpośredniego.
Fakultatywna możliwość stosowania monitoringu została wprowadzono również w ustawie o zawodzie fizjoterapeuty z dnia 25 września 2015 r. oraz w ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r. w zakresie monitorowania przebiegu egzaminów zawodowych uprawniających do wykonywania ww. profesji.
Monitoring w działaniach samorządów gminnych , powiatów i województw
Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r., ustawa o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r. oraz ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 r. z kolej wskazują, że obligatoryjnie należy utrwalać (dźwięk i obraz) obrady rad gmin, rad powiatów oraz sejmików wojewódzkich. Ponadto, ww. organy w celu zapewnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej mogą stosować środki techniczne umożliwiające rejestrację obrazu (bez dźwięku) w obszarze przestrzeni publicznej za zgodą zarządzającego tym obszarem lub podmiotu posiadającego tytuł prawny do tego obszaru lub na terenie nieruchomości i w obiektach budowlanych stanowiących mienie ww. organów.
Monitoring w czynnościach operacyjnych, działaniach służb , instytucji i komorników
Z utrwaleniem czynności służbowych za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk spotykamy się z kolei w ustawie o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. (obligatoryjnie w przypadku niektórych czynności), w ustawie o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych z dnia 24 sierpnia 2001 r., w ustawie o policji z dnia 6 kwietnia 1990 r., w ustawie o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym z dnia 9 czerwca 2006 r., w ustawie o działaniach antyterrorystycznych z dnia 10 czerwca 2016 r., w ustawie o Służbie Kontrwywiady Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego z dnia 9 czerwca 2006 r., w ustawie o straży granicznej z dnia 12 października 1990 r. czy w ustawie o Służbie Ochrony Państwa z dnia 8 grudnia 2017 r.
Z możliwością rejestracji obrazu i dźwięku mamy do czynienia również w przypadku przepisów regulujących postępowania sądowe – zarówno Kodeks postępowania cywilnego, jak również Kodeks postępowania karnego i Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wprowadza możliwość rejestracji przebiegu posiedzeń sądowych za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk.
Przepisy dotyczące kwestii monitoringu znajdujemy również w rozporządzeniach tj: rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych oraz sposobu i trybu przetwarzania informacji niejawnych z dnia 7 grudnia 2011 r. (zakaz instalowania systemu monitoringu wizyjnego w czytelni kancelarii niejawnej) , rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich z dnia 17 października 2001 r. (obligatoryjny monitoring w pełnym i ograniczonym systemie ochrony) czy rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie izb wytrzeźwień i placówek wskazanych lub utworzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego z dnia 8 grudnia 2014 r. (obligatoryjny monitoring pomieszczeń izby wytrzeźwień) .
Monitoring na składowiskach odpadów
Na uwagę zasługuje również fakt, że ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, prawodawca polski wprowadził do ustawy o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 r. przepisy dotyczące m.in. obligatoryjnego wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów.
Zgodnie z tymi przepisami posiadacz odpadów obowiązany do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów, na ich przetwarzanie, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów bądź pozwolenia zintegrowanego, uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów, a także prowadzący magazynowanie odpadów lub zarządzający składowiskiem odpadów został zobowiązany do prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów.
Podsumowanie
Podsumowując, wskazać należy, że kwestia rejestracji obrazu i dźwięku została uregulowana już w wielu sferach życia społecznego lecz na pewno ustawodawca nie powinien na tym poprzestać, bowiem pytań dotyczących stosowania monitoringu w zgodności z prawem pojawia się bardzo wiele. Podkreślić należy, że wysokość kar za naruszenie przepisów RODO skutecznie dyscyplinuje przedsiębiorców do podjęcia odpowiednich działań, tak aby przetwarzanie przez nich danych osobowych z wykorzystaniem urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz odbywało się zgodnie z przepisami prawa.
Kary za nieprawidłowości związane ze stosowaniem monitoringu
Pierwsze kary za nieprawidłowości związane ze stosowaniem monitoringu, nałożone przez europejskie organy ds. ochrony danych osobowych już się pojawiły. Pisaliśmy o tym przy przeglądzie kar jakie zapadają w innych państwach członkowskich.
adw. Piotr Stankiewicz